Οι Άη Γιώργηδες της Παιανίας

Παράλληλα με τους Γιώργηδες και τις Γεωργίες, (να είναι όλοι τους καλά και να έχουν υγεία και ευτυχία) αύριο έχουν την τιμητική τους και δύο από τα πολλά βυζαντινά μνημεία της Παιανίας, τα οποία είναι αφιερωμένα στον Άγιο Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο.



Άγιος Γεώργιος του Σκληπιού

Το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου του «Σκληπιού» βρίσκεται νοτιοανατολικά της Παιανίας, μεταξύ του λόφου του Προφήτη Ηλία και της Λεωφόρου Λαυρίου από την οποία απέχει 100 μόλις μέτρα. Ανήκει στην ενορία της Χριστού Γεννήσεως.

Είναι μονόχωρος τρουλαίος ναός με διαστάσεις 4, 25 x 7, 25 περίπου, κτισμένος ως ένα σημείο με αρχαίo οικοδομικό υλικό. Με το ίδιο υλικό έγιναν και οι μεταγενέστερες προσθήκες.

Τα χαρακτηριστικά του ναού τοποθετούν το κτίσμα κατά τους χρόνους της α περιόδου της Τουρκοκρατίας. Οι τοιχογραφίες του δεν μπορούν να χρονολογηθούν πριν τις αρχές του 19ου αιώνα. Φαίνεται ότι πάνω και γύρω από τον τωρινό ναΐσκο, υπήρχαν παλαιότερα κτίσματα, όπως φανερώνει η παρουσία αρχαίων σπασμένων αρχιτεκτονικών κομματιών που είναι ενσωματωμένα ή που κείτονται καταγής στον περιβάλλοντα χώρο.

Είναι σχεδόν βέβαιο πως η περιοχή κατοικούνταν κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και πιθανότατα κατά τους αρχαίους χρόνους. Ο χαρακτηρισμός «του Σκληπιού» (Ασκληπιού) ενισχύει την άποψη αυτή.

Κατά την παράδοση το εκκλησάκι χτίστηκε πάνω σε χαλάσματα παλαιότερων κτισμάτων με την άδεια των Τούρκων και χρησίμευε για να εξυπηρετεί τις ανάγκες του υπόδουλου πληθυσμού που διέμενε εκεί γύρω. Όλοι συμφωνούν πως το εκκλησάκι έχτισε κάποιος πρόγονος των Χουνταίων του Λιοπεσίου των επονομαζόμενων «Καρατζάδων».


Άγιος Γεώργιος Κόκλα

Το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου στον Κάμπο, μπορεί να βρίσκεται πολύ πλησιέστερα στα Σπάτα, υπάγεται όμως στο Δήμο Παιανίας-Γλυκών Νερών.

Στέκεται σε ένα πολύ ομαλό υψωματάκι, στη θέση Κόκλα, ανάμεσα στους αγρούς, σε μια ελεύθερη από οικοδομές περιοχή.

Χαρακτηρίζεται από τα τρία κυπαρίσσια μπροστά από την είσοδο της εκκλησίας και από το αίσθημα της «απλωσιάς» που αναδύει η θέα του ανοιχτού ορίζοντα που τελειώνει δυτικά στους πρόποδες του Υμηττού και στο βάθος νότια στο Πάνειο όρος και στη Μερρέντα του Μαρκόπουλου.

Στην κοντινή περιοχή βρίσκονταν τα αρχαία Ερχεία. Ανασκαφές που έγιναν, ιδιαίτερα από Γερμανούς, οδήγησαν σε ευρήματα, όπως ενεπίγραφες πλάκες, γλυπτά, κλπ.

Το εκκλησάκι διατηρείται ανοιχτό και είναι σήμερα προσβάσιμο στον επισκέπτη. Ανήκει στην ενορία της Ζωοδόχου Πηγής.

Ο ναός είναι μονόχωρος διαστάσεων 4.60 x 7.40 μ. με τρίπλευρη (ημιεξαγωνική) αψίδα ιερού. Ύψος 2.75 μ. χωρίς το ύψος της στέγης. Η στέγη είναι δικλινής, ξυλίνης κατασκευής με κεραμίδια, με καμάρα (σφενδόνιον) στο μέσο της.

Υπάρχουν ενσωματωμένα στην τοιχοποιία, όπως υπήρχαν και διάσπαρτα στον περίβολο του ναΐσκου, αρχιτεκτονικά μέλη δεύτερης χρήσης (spolia).

Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν οι εξίτηλες τοιχογραφίες της Πλατυτέρας και των Ιεραρχών της κόγχης του Ιερού. Οι τοιχογραφίες του τέμπλου είναι παλαιές, με δυσανάγνωστη τη χρονολόγησή τους, πιθανότατα των χρόνων της όψιμης Τουρκοκρατίας. Έχουν όμως υποστεί σημαντική αλλοίωση από την άτεχνη επιζωγράφιση.

Ο ναός φαίνεται ότι είναι των χρόνων της Τουρκοκρατίας, και ξαναχτίστηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, λίγο μετά την Επανάσταση, από κάποιον παπα - Δάβαρη.

Μέχρι το 1950, το εξωτερικό του ναού είχε βαφεί με φαρδιές οριζόντιες λωρίδες, με εναλλαγή χρώματος κεραμιδιού και χρυσαφιού, κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ήταν βαμμένος παλιότερα ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος της Παιανίας και είναι σήμερα βαμμένη η Αγία Τριάδα στο Αγγελήσι του Μαρκόπουλου. Παρόμοια βαμμένοι ήταν και οι ναοί της Αγίας Παρασκευής και Αγίας Θέκλας στο Μαρκόπουλο παρόλο που στις τελευταίες οι αποχρώσεις έχουν ξεθωριάσει. Δεν είναι γνωστό αν αυτό έχει καμιά συμβολική σημασία και γιατί έγινε ειδικά και μόνο σ' αυτές τις εκκλησίες κι όχι σε άλλες.

Σήμερα πάντως το εκκλησάκι έχει υποστεί πολλές επεμβάσεις και έχουν συσσωρευτεί ετερόκλητα στοιχεία που μπορεί να υστερούν αισθητικά και να προδίδουν λαϊκότροπες επεμβάσεις των νεωτέρων χρόνων, όμως μαρτυρούν ιδιαίτερη φροντίδα και ευσέβεια.