Ανέστης Βλάχος Jr.: «Oι ενεργειακές κοινότητες αποτελούν σωτήριο αναπτυξιακό εργαλείο για τις τοπικές κοινωνίες»

Τη δυνατότητα συμμετοχής, για πρώτη φορά, Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πολιτών, τοπικών κοινωνικών και παραγωγικών φορεών, στην ενεργειακή μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας, δίνει ο νόμος 4513 του 2018, ο οποίος ψηφίστηκε πρίν από περίπου δυο μήνες από την Βουλή. Τι σημαινει αυτό πρακτικά; Σημαίνει ότι πλέον, Δήμοι, αλλά και απλοί πολίτες και συλλογικότητες, θα μπορούν να δραστηριοποιηθούν στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, να ωφεληθούν οικονομικά και να ωφελήσουν και το περιβάλλον. Οι Ενεργειακές Κοινότητες, αποτελούν δηλαδή με λίγα λόγια, ένα σοβαρό και ίσως σωτήριο αναπτυξιακό και όχι μόνο εργαλείο, στα χέρια των τοπικών κοινωνιών.

Πάμε να δούμε τι ακριβώς είναι οι Ενεργειακές Κοινότητες:

Μία Ενεργειακή Κοινότητα είναι αστικός συνεταιρισμός με αποκλειστικούς σκοπούς την προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και καινοτομίας στον ενεργειακό τομέα, την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας και την προαγωγή της ενεργειακής αειφορίας, την παραγωγή, αποθήκευση, ιδιοκατανάλωση, διανομή και προμήθεια ενέργειας, την ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας σε Δήμους, καθώς και τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στην τελική χρήση σε τοπικό επίπεδο.

Ποιοι μπορούν να συμμετάσχουν:

Δικαίωμα συμμετοχής έχουν φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, όπως και ΟΤΑ πρώτου ή δευτέρου βαθμού. Για τη σύσταση μίας Ενεργειακής Κοινότητας, απαιτούνται τουλάχιστον πέντε μέλη, στην περίπτωση νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, φυσικών προσώπων και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (εκτός ΟΤΑ). Αντίθετα, θα απαιτούνται τρία μέλη στην περίπτωση που η σύστασή της γίνεται μόνο από ΟΤΑ, ενώ αν θελήσουν να συμπράξουν δύο ΟΤΑ, θα χρειάζεται τουλάχιστον ένα ακόμη φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου.

Σημαντικό στοιχείο είναι όμως η εντοπιότητα της πλειοψηφίας των μελών, καθώς τουλάχιστον το 51% των μελών πρέπει να σχετίζονται με τον τόπο στον οποίο βρίσκεται η έδρα της, ώστε οι τοπικές κοινωνίες να είναι αυτές που απολαμβάνουν τα οφέλη. Μάλιστα, για να αποφευχθούν τάσεις συγκεντροποίησης, εκτός από την υποχρεωτική συνεταιριστική μερίδα, έχει οριστεί ανώτατο όριο 20% στο συνεταιριστικό κεφάλαιο που μπορεί να αποκτήσει κάθε μέλος - με μόνη εξαίρεση τους ΟΤΑ, για τους οποίους το «πλαφόν» είναι το 40%.

Μέτρα στήριξης και κίνητρα:

Τα μέτρα στήριξης των Ενεργειακών Κοινοτήτων ξεκινούν από τους σταθερούς συντελεστές φορολογίας εισοδήματος για πέντε έτη, εκτός από τα μικρά νησιά, όπου η αντίστοιχη χρονική περίοδος επεκτείνεται στη δεκαετία. Επίσης, οι Ενεργειακές Κοινότητες θα μπορούν να συμμετάσχουν σε προγράμματα του αναπτυξιακού νόμου και να αναζητήσουν χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ.

Με δεδομένο πως οι συμπράξεις θα κινούνται γύρω από την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, αρκετά ακόμη κίνητρα αφορούν ειδικά την εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων ΑΠΕ και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ). Έτσι, ένα σημαντικό κίνητρο είναι πως οι Ενεργειακές Κοινότητες θα μπορούν να αξιοποιούν τον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό (virtual net metering), κάτι που προς το παρόν επιτρέπεται μόνο στους κατ’ επάγγελμα αγρότες και νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου που επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους δημοσίου ενδιαφέροντος σκοπούς.

Επίσης, οι συγκεκριμένες μονάδες θα έχουν προτεραιότητα στην αδειοδότηση, θα απαλλάσσονται από το ετήσιο τέλος διατήρησης δικαιώματος κατοχής άδειας παραγωγής, ενώ θα καταβάλλουν μειωμένα ποσά εγγυητικών επιστολών για εγγραφή στο μητρώο συμμετεχόντων. Την ίδια στιγμή, θα απολαμβάνουν όρους προνομιακής συμμετοχής ή εξαίρεσης από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών, θα απαλλάσσονται από το ειδικό τέλος 1,7% όταν συμμετέχει ΟΤΑ στην Ενεργειακή Κοινότητα, ενώ θα καταβάλλουν 60.000 ευρώ ως ελάχιστο κεφάλαιο για χορήγηση άδειας προμήθειας.

Τέλος, για τις Ενεργειακές Κοινότητες θα ισχύουν ειδικοί και πιο ευνοϊκοί όροι στην περίπτωση που διαχειρίζονται υποδομές φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων. Κατ’ ανάλογο τρόπο, θα απολαμβάνουν ειδικό καθεστώς όσες λειτουργούν συστήματα τηλεθέρμανσης, εγκαθιστώντας μία μονάδα παραγωγής θερμικής ενέργειας.

Παραδείγματα σε Ελλάδα και Ευρώπη:

Γνωστοί και ως Ενεργειακοί Συνεταιρισμοί, οι Ενεργειακές Κοινότητες, αποτελούν έναν αρκετά διαδεδομένο θεσμό σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ισπανία και η Δανία. Μάλιστα, οι δέκα από τις ανεμογεννήτριες του αιολικού πάρκου Middelgrunden στην Κοπεγχάγη ανήκουν στην ενεργειακή κοινότητα Middelgrunden, που διαθέτει 8.552 μέλη.

Ο Δήμος Τρικκαίων (Τρίκαλα), είναι ο πρώτος Δήμος Πανελλαδικά, που αξιοποιεί τον πρόσφατο νόμο για τις Ενεργειακές Κοινότητες. Πρωτοβουλία για την δημιουργία μεγάλου φωτοβολταϊκού πάρκου μέσω Ενεργειακής Κοινότητας, έχει πάρει και ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Επανωμής Θεσσαλονίκης.

Πως μπορεί ο Δήμος Παιανίας να αξιοποιήσει αυτό το σπουδαίο εργαλείο;

O Δήμος μας, για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, μπορεί να δημιουργήσει μία Ενεργειακή Κοινότητα η οποία θα εγκαταστήσει σε μία έκταση ένα φωτοβολταϊκό σύστημα ή ανεμογεννήτριες, συμψηφίζοντας το παραγόμενο ρεύμα με τις καταναλώσεις ευάλωτων νοικοκυριών. Εναλλακτικά, από την πώληση του ρεύματος, θα μπορούν να επιδοτηθούν αναβαθμίσεις κατοικιών πολιτών με πολύ χαμηλά εισοδήματα.

Μπορεί επίσης σε συνεργασία με δύο τουλάχιστον τοπικές επιχειρήσεις, να εγκαταστήσει μία μονάδα παραγωγής θερμικής ενέργειας με σύστημα τηλεθέρμανσης ή ένα φωτοβολταϊκό-αιολικό πάρκο. Θυμίζω εδώ την πρόταση του π. Δημάρχου Παιανίας, κ. Δημήτρη Δάβαρη, για δημιουργία αιολικού πάρκου στην παλιά χωματερή.

Αξιοποίηση των Ενεργειακών Κοινοτήτων μπορεί να γίνει και στον αγροτικό τομέα, όπου μέσω της παραγωγής ενέργειας, θα γίνεται συμψηφισμός με την κατανάλωση που γίνεται από τις γεωτρήσεις στον κάμπο της Παιανίας, με σκοπό τον εκμηδενισμό ενός ακόμη σημαντικού κόστους για τους συμπολίτες μας παραγωγούς.