Το ιστορικό & εκκλησιαστικό μουσείο του Ι.Ν. της Του Χριστού Γεννήσεως στην Παιανία

Το Ιστορικό & Εκκλησιαστικό Μουσείο Παιανίας «Η Γέννηση Του Χριστού», το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα στον ομώνυμο Ενοριακό Ιερό Ναό (οδός Δημητρίου Αντωνίου 4), αποτελεί το θησαυροφυλάκιο της θρησκευτικής κληρονομιάς αυτού του τόπου.

Το δέος που νιώθεις όταν επισκέπτεσαι αυτόν τον χώρο, όπου εκτίθενται 180 χρόνια θρησκευτικής και τοπικής ιστορίας, αποτυπωμένα σε εικόνες, λειτουργικά σκεύη του ιερού και του καθολικού, κοσμητικά αποσπάσματα του τέμπλου, λειτουργικά βιβλία και στοιχεία φωτογραφικού υλικού από την περίοδο του μεσοπολέμου μέχρι και σήμερα, είναι συναίσθημα συγκλονιστικό. Έχει επιτευχθεί η αρμονική σύνδεση του παλιού με το νέο, του παρόντος με το παρελθόν και της μνήμης που δεν πρέπει να σβήσει. Η μνήμη αυτή μέσω της ενοριακής κοινωνίας της Χριστού Γέννησης, ζωντανεύει ήθη και έθιμα, παραδόσεις και μας συνδέει με τους προγόνους μας.

Σχεδόν όλα τα εκθέματα του Μουσείου βρέθηκαν αποθηκευμένα στο υπόγειο του σημερινού Ναού. Από εκεί ανασύρθηκαν το 2003, προκειμένου να γίνει ανοιχτή έκθεση τους στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης με την ευκαιρία ενός κύκλου δημοτικών πολιτιστικών εκδηλώσεων προς τιμή των 165 χρόνων από τα θυρανοίξια της Χριστού Γέννησης. Ορισμένα από τα εκθέματα αυτά υπήρχαν τοποθετημένα στον καινούργιο Ναό και σε άλλα μέρη, ενώ ο ξυλόγλυπτος σταυρός με τους δράκοντες επέστρεψε από την Μητρόπολη Αττικής όπου είχε εναποθετηθεί προς φύλαξη ύστερα από την κατεδάφιση του παλαιού Ναού. Ο σταυρός αυτός, είναι έργο ενός καλού μετσοβίτη ταλλιαδόρου, δουλεμένος πριν ενάμιση αιώνα. Έργο του ιδίου καλλιτέχνη και το ξύλινο τέμπλο που εκτίθεται στο μουσείο, το οποίο πέρα από κάποιες ξυλουργικές τονικές περιγραφές, ήταν ακόσμητο, λες και υποχωρούσε ταπεινά για να αναδειχθούν οι μορφές των αγίων.

Χρονολογικά τα εκθέματα κατανέμονται σε τρείς περιόδους: 

• α) Στην περίοδο του δευτέρου μισού του 19ου αιώνα (γύρω στο 1858 μαρτυρείται η αγορά του πολυελαίου)

• β) Αρχές του 2ου αιώνα (κυρίως οι φορητές εικόνες δυτικού ζωγραφικού τύπου) 

• γ) Στην νεώτερη περίοδο μέχρι το 1965.

Αντικείμενα και έργα της πρώτης περιόδου είναι το ξύλινο τέμπλο του παλιού Ναού, το ιεροψαλτικό αναλόγιο, ο ορειχάλκινος πολυέλαιος, τα μανουάλια, το ιερό πειρραντήριο (ή αγιαστούρα) του πατρός Ιωάννη Σιδέρη, λειτουργικά βιβλία (εκδόσεις Βενετίας) και ο μαρμάρινος σταυρός του παλιού καμπαναριού, που βρισκόταν στην κορυφή του αετώματος του παλαιού Ναού.

Αντικείμενα της δεύτερης περιόδου είναι λειτουργικά βιβλία εκδόσεων των αρχών του 20ου αιώνα, ο φορητός σταυρός της Αγίας Τράπεζας, ο Επιτάφιος Αήρ και ο Εσταυρωμένος του Ιερού.

Στα εκθέματα-είδη της τρίτης περιόδου, περιλαμβάνεται η μεγάλη φορητή εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνα (1934), τα άμφια του Πρεσβύτερου του Ναού από το 1963 και άλλα.