Διεθνής Ημέρα Βουνού: Ο Υμηττός μας

Μιάς και η 11η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε το 2003 από τα Ηνωμένα Έθνη ως Διεθνής Ημέρα Βουνού, είναι μία καλή ευκαιρία να θυμηθούμε το γείτονα και φίλο μας, τον γέρο-Υμηττό, το «μενεξεδένιο βουνό», που είναι γνωστό και τραγουδισμένο από αρχαιοτάτων χρόνων και που στέκεται «φύλακας-άγγελος» της Παιανίας και των Γλυκών Νερών από την ατμοσφαιρική ρύπανση των Αθηνών.

Έχει συνολική έκταση 81.230 στρεμμάτων και μήκος 20 χλμ., εκτεινόμενος από την Παιανία και τα Γλυκά Νερά, έως τη Βούλα και τη Βάρη. Το βουνό χωρίζεται από ένα μεγάλο φαράγγι σε δύο μέρη. Στο βόρειο, στο Μεγάλο Υμηττό με ψηλότερη Κορυφή τον Εύζωνα σε υψόμετρο 1.026 μέτρων και στο νότιο ή Άνυδρο Υμηττό η Ελάττωνα, με ύψος 774 μέτρα.

Στον Υμηττό ζουν πολλά είδη θηλαστικών, αρκετά από αυτά σπάνια και προστατευόμενα, όπως διάφορα είδη νυχτερίδων, (όλα προστατευόμενα) αλεπούδες, σκαντζόχοιροι, κουνάβια, νυφίτσες, μυγαλές, ασβοί, πετροκούναβα, λαγοί. Όσον αφορά τα πτηνά, έχουν καταγραφεί 112 είδη, (το ένα τέταρτο περίπου όλων των ειδών της Ελλάδας) τα οποία είναι επιδημητικά, μεταναστευτικά, χειμερινοί επισκέπτες και περιστασιακά εμφανιζόμενα, με πιο αξιοσημείωτα την Αετογερακίνα, την Σβανίστρα και την νησιωτική Πέρδικα. Υπάρχουν επίσης, αρκετά είδη ερπετών, (όλα προστατευόμενα) ανάμεσά τους δύο από τα τρία είδη χερσαίων χελωνών που υπάρχουν στην Ελλάδα, 3 είδη φιδιών, με πιο αξιοσημείωτο τον Λαφιάτη, αρκετές σαύρες και πολλά είδη αμφιβίων κυρίως βάτραχοι και φρύνοι. Ο Παυσανίας στο πρώτο βιβλίο του έργου του «Ελλάδος Περιήγησις», στα «Αττικά», αναφέρει πως το βουνό μας είναι εκείνο στο οποίο οι μέλισσες βρίσκουν την πιο κατάλληλη τροφή και ο σχολιαστής του Μενάνδρου αναφέρει πως οι μέλισσες γεννήθηκαν στον Υμηττό, ίσως γιατί σε αυτόν υπάρχουν καταγεγραμμένα 700 είδη φυτών!

Τα σπήλαια και σπηλαιοβάραθρα του Υμηττού, αποτελούν έναν κρυμμένο θησαυρό. Είναι διάσπαρτα σε όλο το βουνό, με κάποια από αυτά απαράμιλλης ομορφιάς, όπως το δικό μας «Κουτούκι», αλλά και το σπήλαιο του Νυμφολήπτου, το οποίο είναι διακοσμημένο από το Θηραίο γλύπτη Αρχέδημο, τον 5ο αιώνα π.Χ.!

Ο Υμηττός είναι γνωστός επίσης για τα ονομαστά του λατομεία, τα οποία βρίσκονται στη δυτική πλευρά του και παράγουν την περίφημο μάρμαρο «Υμηττία» (όπως αποκαλούσε ο Στράβων το μάρμαρο του Υμηττού) το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί για τα θεμέλια των ναών των Αθηνών και της Ελευσίνας.

Ο ιστοριογράφος Δημήτριος Καμπούρογλου, με χιουμοριστική διάθεση, περιγράφει τον Υμηττό ως: «μέγα παραβάν που καλύπτει την κοιλάδα του πνεύματος (Αθήνα) από την κοιλάδα του οινοπνεύματος (Μεσόγεια)». Επίσης μεγάλοι λογοτέχνες και ποιητές όπως ο λατίνος Οβίδιος, ο Ανδρέας Κάλβος, ο Κωστής Παλαμάς, έχουν εξυμνήσει τον Υμηττό. Δεν θα μπορούσα να παραλείψω και τον συμπολίτη μας, τον επονομαζόμενο «Σουρή της Παιανίας», Θανάση Ν. Χούντα ή Μπατάκα, ο οποίος εκτός από αγρότης και κεραμιδάς, ήταν και ποιητής. Σε ένα από τα ποιήματα του μας λέει για τον Υμηττό:

«Ε! Καημένε Υμηττέ! Ξέρεις που σε 'λεν τρελέ; Που η Πεντέλη σε γελά; Και σου παίρνει τα νερά για τα παλιοβότανα. Το Σαρωνικό αγναντεύεις, τα καράβια περιμένεις, που μας φέρνουνε χαρές, πότε θλίψεις, συμφορές...».

 

Ο συμπολίτης μας, αναφέρει τον Υμηττό «τρελό», δεν τον «βάπτισε» όμως ο ίδιος έτσι. Το παρατσούκλι αυτό, το έδωσαν στο βουνό μας οι Γάλλοι στρατιώτες που ήρθαν στην Αθήνα μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους. Οι στρατιώτες, λοιπόν, περνώντας το Λεκανοπέδιο, διαπίστωσαν πως το βουνό έχει μεγάλο μήκος. Έτσι, αφού δε γνώριζαν το όνομά του το βάφτισαν «Mont tres long» («Μοντ τρε λονγκ»), δηλαδή «πολύ μακρύ βουνό». Οι Αθηναίοι της εποχής εκείνης, δεν γνώριζαν καθόλου γαλλικά και ακούγοντας τους στρατιώτες να το αποκαλούν έτσι, έδωσαν στο βουνό το παρατσούκλι «τρελό», παραφθορά του γαλλικού «τρε λονγκ».

Ο Υμηττός μας σήμερα, υπομένει στωικά τα μαρτύρια που του επιφυλάσσουν οι άνθρωποι. Έχει παραδοθεί σε αρκετές πυρκαγιές και σε πάσης φύσεως άλλες κακόβουλες ενέργειες όπως καταπατήσεις, διανοίξεις δρόμων, εκμεταλλεύσεις δημόσιες και ιδιωτικές, ενώ η παράνομη ξύλευση εντείνεται κάθε χρόνο. Τα πολλά και μεγάλα λατομεία αδρανών υλικών για την μεταπολεμική ανοικοδόμηση, οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όπως το Αμερικάνικο Κολλέγιο, η Πανεπιστημιούπολη και η Πολυτεχνιούπολη, η Περιφερειακή Λεωφόρος Υμηττού, του αφαιρούν ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της φυσικής του ομορφιάς.

Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους μας, πως ο Υμηττός και όλα τα άλλα βουνά της πατρίδας μας, δεν αποτελούν ιδιοκτησία κανενός και ούτε πρέπει να γίνουν ποτέ. Έχουν καθαρά μητροπολιτικό χαρακτήρα και είναι αναγκαία για το σύνολο των κατοίκων που ζουν γύρω τους. Ειδικότερα ο Υμηττός, εκτός από συνδετικό κρίκο με την ιστορία και την πολιτιστική παράδοση της περιοχής μας, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα περιαστικά δάση που έχουν απομείνει στο Λεκανοπέδιο, έναν από τους ελάχιστους πνεύμονες της Αττικής. Ως εκ τούτου, η διαφύλαξή του πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για όλους μας.

Ως Δήμος λοιπόν και ως τοπική κοινωνία, εκτός από τα μέτρα που θα πάρουμε εμείς οι ίδιοι για την διαφύλαξη του βουνού, θα πρέπει να καλέσουμε την Πολιτεία να ανακηρύξει τον Υμηττό Εθνικό Πάρκο και να στελεχώσει και λειτουργήσει το Δασαρχείο Υμηττού που συστάθηκε το 2010, με έδρα αυτή τη φορά την Παιανία. Οι συγκεκριμένες κινήσεις θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στη θεσμική θωράκιση του Υμηττού, που είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα (ίσως το σημαντικότερο) που αντιμετωπίζουμε σήμερα στην προσπάθειά μας να βρούμε τον ενδεδειγμένο τρόπο να προστατεύσουμε το αγαπημένο μας βουνό.