Αγία Παρασκευή: Η προστάτιδα των Λιοπεσιωτών την περίοδο της Τουρκοκρατίας

Μεγάλη ευλάβεια τρέφουν οι κάτοικοι της Παιανίας για την Αγία Παρασκευή. Κι αυτό αποδεικνύεται απ' την μαζική τους προσέλευση και συμμετοχή με κάθε τρόπο, κάθε χρόνο στην μνήμη της, αλλά και από το πόσο συχνά επιλέγουν τον ιερό της ναό για να τελέσουν σ' αυτόν διάφορα μυστήρια.

Όμως υπάρχει κι ένας ακόμη, πολύ σημαντικός λόγος, που η Αγία τιμάται τόσο πολύ στην Παιανία κι αυτός δεν είναι άλλος, από το γεγονός πως η Αγία Παρασκευή, προστάτευε κι εκείνη όπως λέγεται, μαζί με τον Πολιούχο Άγιο Αθανάσιο, κατά την Τουρκοκρατία τους κατοίκους του Λιοπεσίου. Σύμφωνα μάλιστα με τον Κυριάκο Παπασπύρου, η Αγία προειδοποιούσε τους κατοίκους να φύγουν πρίν ακόμα φθάσουν οι Τούρκοι επιδρομείς. Ακουγόταν πρώτα μια βοή και στη συνέχεια μια γυναικεία φωνή, η οποία ερχόταν από το μέρος του ναού και έλεγε: «Αχ τα παιδιά μου! Πωπω παιδιά μου! Φύγετε! Φύγετε!».

Ο χώρος όπου βρίσκεται σήμερα το πανέμορφο εκκλησάκι, το οποίο πρόσφατα υπεβλήθη σε εργασίες συντήρησης από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, μερίμνη του Αιδεσιμωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου και υπευθύνου για τον ναό π. Μιχαήλ Νικολογιάννη, αποτέλεσε κοιμητήριο των κατοίκων του Λιοπεσίου, (το δεύτερο μετά τον Άγιο Αθανάσιο) την Β' περίοδο της Τουρκοκρατίας και κατά τις πρώτες ελεύθερες ημέρες του 19ου αιώνα, μέχρι το 1886 περίπου.

Πρίν από περίπου έναν αιώνα, γύρω από τον ναό υπήρχαν αλώνια, γιαυτό και η θέση μέχρι το 1871, αναφερόταν ως «παλαιά αλώνια». Τα αλώνια αυτά υπήρχαν εκεί μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα και μάλιστα επεκτείνονταν προς τα ανατολικά, οπου βρίσκονται σήμερα το πρώην 1ο Δημοτικό Σχολείο και νυν νηπιαγωγείο και ο Μητροπολιτικός Ιερός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής.

Στην παραπάνω φωτογραφία του ναού, η οποία προέρχεται από το αρχείο του Γ. Δ. Χατζησωτηρίου

και χρονολογείται κάπου στο 1939, διακρίνεται δεξιά ένα κυπαρίσσι.

Κάτω απ' αυτό λέγεται πως ετάφη ο Οπλαρχηγός Γιάννης Ντάβαρης την 1η Δεκεμβρίου του 1866.

Ο ναός χτίστηκε ανάμεσα στο 1730 και το 1760 και είναι δισυπόστατος, με δεύτερη υπόσταση τους Ταξιάρχες Μιχαήλ & Γαβριήλ.

Ο εσωτερικός του διάκοσμος παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον κι αυτό διότι μερικές αγιογραφίες είναι των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Σημαντικότερη είναι η αγιογραφία των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων, λόγω της πιστής αναπαράστασης παλαιών προτύπων που παραπέμπει στην εποχή του Βυζαντίου και των Παλαιολόγων. Το τέμπλο του ναού έχει ζωγραφιστεί στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής από τον Φώτη Κόντογλου και τους μαθητές του, Ιωάννη Τερζή και Βασίλειο Μπρούσαλη.

Ο ναός, ο οποίος υπάγεται διοικητικά στην ενορία της Ζωοδόχου Πηγής, εορτάζει στις 26 Ιουλίου. Την παραμονή, τελείται Πανηγυρικός Εσπερινός, αρτοκλασία και περιφορά της εικόνας της Αγίας Παρασκευής στο Κέντρο της Παιανίας, υπό τους ήχους της Φιλαρμονικης Ορχήστρας Παιανιας. Η δεύτερη υπόσταση του ναού εορτάζει την ημέρα των Ταξιαρχών (8 Νοεμβρίου). Θεία Λειτουργία τελείται επίσης την ημέρα της εορτής του Αγίου Ελευθερίου (15 Δεκεμβρίου) λόγω μιας τοιχογραφίας του Αγίου που υπάρχει στο εσωτερικό του ναού.