Σπήλαιο «Κουτούκι» Παιανίας: Τουριστικό κεφάλαιο όχι μόνον για την Παιανία αλλά για ολόκληρη την Αττική

Στις ανατολικές παρυφές του Υμηττού, 510 μέτρα πάνω από την γενέτειρα του μεγαλύτερου ρήτορα της αρχαιότητας Δημοσθένη, την Παιανία, βρίσκεται το μεγαλύτερο και ομορφότερο Σπήλαιο της Αττικής και ένα από τα τρία ομορφότερα της Ελλάδας, μαζί με εκείνα του Διρού, του Περάματος και της Δρογκαράτης, το Σπήλαιο Παιανίας ή αλλιώς «Κουτούκι».

Ανακαλύφθηκε τυχαία το 1926, όταν το κατσίκι ενός βοσκού, έπεσε μέσα στην 38,5 μέτρων φυσική του είσοδο και εξερευνήθηκε για πρώτη φορά, δύο χρόνια αργότερα (1928), μία χιονισμένη και παγωμένη ημέρα του Φεβρουαρίου, από τους πρώτους που τόλμησαν να κατέλθουν στο εσωτερικό του κρεμασμένοι από ένα σχοινί(!): Tον δημοσιογράφο και μεγάλο πεζοπόρο και ορειβάτη εκείνης της εποχής Δημήτρη Χατζόπουλο, τα αδέλφια Ι. & Δ. Χατζησωτηρίου και άλλους δύο.

Οι εντυπώσεις απ' αυτήν την πρώτη ανθρώπινη κάθοδο στο εσωτερικό του Σπηλαίου της Παιανίας, δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Ελληνικός Ταχυδρόμος» της 10ης Φεβρουαρίου του 1928. Ακολούθησαν κι άλλες καταβάσεις, με σχοινένια σκάλα αυτή την φορά, από τον φυσιολατρικό σύνδεσμο «ΠΑΝ», τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύνδεσμο και άλλα εκδρομικά σωματεία. Αργότερα και συγκεκριμένα το 1954, κατέβηκαν για να εξερευνήσουν το Σπήλαιο, ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας Ιωάννης Πετρόχειλος και η Άννα Πετροχείλου, επίσης μετέπειτα Πρόεδρος της ΕΣΕ.

Η ομορφιά των σταλακτιτών και σταλαγμιτών του είναι εκπληκτική και ο σημερινός φωτισμός του, τον οποίον έχουν επιμεληθεί ο Κωνσταντίνος Καρνασιώτης και ο Ιωάννης Βαρβαρίγος, την αναδεικνύει ιδανικά. Περπατώντας κανείς στους μαιάνδρους που οδηγεί η κλίμακα και περιδιαβαίνοντας την «Ολυμπιακή Δάδα», τους «Βωμούς», τα «Κοράλλια», το «Αρμόνιο», και τον «Κόκκινο Καταρράκτη», που είναι μερικά από τα ονόματα που έχουν δοθεί στις αίθουσες, στους εξώστες, στις πλατείες και στους διαδρόμους του, νομίζει πως βρίσκεται σε έναν ονειρικό κόσμο, σε μια παραμυθένια ατμόσφαιρα, που τεχνούργησε με σοφία, μέσα στους ακαταμέτρητους αιώνες η Θεία Δημιουργία.

Κρεμαστοί πολυέλαιοι, κηροπήγια, ιωνικές κολώνες, ονειροπαλάτια, αίθουσες από κοράλλια, βωμοί, καταρράκτες ολόλευκοι και ερυθροί, Καρυάτιδες, είναι μερικά μόνο απ' όσα συναντά ο επισκέπτης στην περιπλάνησή του μέσα στο ονειρώδες Σπήλαιο. Μια σαγηνευτική περιπλάνηση που εξάπτει τη φαντασία. Μια αληθινή αισθητική ευφροσύνη.

Το Σπήλαιο της Παιανίας τουριστικό κεφάλαιο για ολόκληρη την Αττική

Πρίν ακόμη εκλεγώ Δημοτικός Σύμβουλος στον Δήμο μας, είχα και εξακολουθώ να έχω ένα όραμα και είναι αλήθεια πως επιχείρησα να εργαστώ προς την κατεύθυνση της υλοποίησής του, ορισμένες καταστάσεις όμως, δυστυχώς, δεν το επέτρεψαν. Το όραμα αυτό, είναι να καταστεί το «Σπήλαιο Κουτούκι» στην Παιανία, κορυφαίος τουριστικός προορισμός στο Λεκανοπέδιο της Αττικής και να προσελκύσει όχι μόνον εγχώριο τουρισμό αλλά και επισκέπτες από το εξωτερικό.

Το σκεπτικό που διέπει το εγχείρημα είναι απλό: Όταν επισκεπτόμαστε μία ξένη χώρα, στην πρωτεύουσα της κυρίως πηγαίνουμε, γιατί εκεί μας μεταφέρουν οι συγκοινωνίες αλλά και προς τα εκεί κινείται η περιέργειά μας. Στην Αθήνα λοιπόν θα φτάσει πρώτα ο ξένος κι από αυτήν θα πάρει τις πρώτες του εντυπώσεις, καλές ή κακές. Μετά την Ακρόπολη όμως και τους λοιπούς αρχαιολογικούς χώρους, τον Λυκαβηττό, τα Μουσεία, ίσως και την Πλάκα, τι άλλο έχουμε να προσφέρουμε στον επισκέπτη για να τον απασχολήσουμε, να τον κρατήσουμε στην Αττική όσο το δυνατόν περισσότερο; Διότι ένα από τα μυστικά και τις επιδιώξεις των ορθώς σκεπτόμενων εργαζομένων στον τουρισμό, είναι να κρατήσουν τον επισκέπτη όσο το δυνατόν περισσότερο σε μία περιοχή και με δημιουργική φαντασία και επινοήσεις, να του προσφέρουν ανανεωμένες εντυπώσεις.

Το Σπήλαιο «Κουτούκι» στην Παιανία, είναι ακριβώς αυτό το καινούργιο, εναλλακτικό, τουριστικό στοιχείο, το οποίο είναι ικανό να ικανοποιήσει το ενδιαφέρον του τουρίστα. Ένα πραγματικό κομψοτέχνημα, που έχει όλα τα φόντα να αποτελέσει τουριστικό κεφάλαιο για την Αττική.

Θα ήταν άδικο όμως να οικειοποιηθώ, έστω και ακούσια, την παραπάνω ιδέα. Εκτός από τους συναδέλφους μου αιρετούς, πρώην και νυν και αρκετούς συμπολίτες μας που έχουν αναφερθεί στο παρελθόν στο ζήτημα, εκείνοι που συνέλαβαν πρώτοι την ιδέα και αντιλήφθηκαν την τουριστική προοπτική του Σπηλαίου, ήταν η Ομοσπονδία Εκδρομικών Σωματείων Ελλάδος, οι οποίοι και εισηγήθηκαν το 1960, στον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.) -η διοίκηση του οποίου ανταποκρίθηκε άμεσα-, την διάθεση των απαιτούμενων πιστώσεων για την τουριστική εκμετάλλευσή του. Στις άοκνες προσπάθειές τους διαχρονικά, οφείλεται και η αποκατάσταση της προσπελασιμότητας του Σπηλαίου, έργο το οποίο υλοποιήθηκε με την μελέτη του Πολιτικού Μηχανικού, ειδικού επί των σηράγγων, Ηλία Καμπίτση, υπό την εποπτεία του τότε Γενικού Διευθυντή των Σιδηροδρόμων Ελληνικού Κράτους (Σ.Ε.Κ.), Αντώνη Κωστέα.

Πρίν από μερικά χρόνια, το Σπήλαιο περιήλθε στην δικαιοδοσία του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο και ανάπλασε πλήρως τον περιβάλλοντα χώρο και με τις κατάλληλες περιβαλλοντολογικές μελέτες, χρησιμοποιώντας πρωτοποριακές μεθόδους, αποκατέστησε και το εσωτερικό του, απομακρύνοντας το πράσινο φύκι που επικάλυπτε τους σταλακτίτες επιβαρύνοντάς τους, αντικαθιστώντας παράλληλα και τον φωτισμό που το δημιουργούσε.

Μένουν όμως πολλά να γίνουν, τα οποία απαιτούν συντονισμένες ενέργειες Κεντρικής Κυβέρνησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως:

✔ Η αξιοποίηση των μελετών που έχουν εκπονηθεί από συμπολίτες μας για το Σπήλαιο και η κατάθεσή τους σε κάποιο εθνικό ή κοινοτικό πρόγραμμα για χρηματοδότηση.

✔ Η αποκατάσταση και διαπλάτυνση της οδού που οδηγεί στο Σπήλαιο και ο φωτισμός της, ούτως ώστε να διευκολυνθή απόλυτα η άνοδος και η κάθοδος των αυτοκινήτων.

✔ Να ενταχθεί στον πρόσφατα ανακοινωθέντα κυβερνητικό σχεδιασμό για τον Υμηττό, η επέκταση του δρόμου που οδηγεί στο Σπήλαιο, μέχρι την ένωσή του με εκείνον ο οποίος οδηγεί από την Καισαριανή στην κορυφή του Υμηττού, για την διευκόλυνση της κυκλοφορίας.

✔ Να διαρρυθμιστεί κοντά στο Σπήλαιο χώρος επαρκής και κατάλληλος για το παρκάρισμα των αυτοκινήτων, με προοπτική όχι την σημερινή, ελάχιστη κίνηση, αλλά εκείνη η οποία θα δημιουργηθεί με την υλοποίηση του αρχικώς αναφερομένου σχεδιασμού και την αύξηση της επισκεψιμότητας.

✔ Να δημιουργηθούν στον περιβάλλοντα χώρο και παραπλησίως υποδομές όπως: Καφετέρια, τουριστικό περίπτερο, αίθουσα προβολών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

«Στη Σπηλιά μέσα ώ, τα μυστήρια Θεία» - Κωστής Παλαμάς

«Το Σπήλαιο της Παιανίας είναι ωραίο σαν παραμύθι», είπε ένας μαθητής Λυκείου της Παιανίας, όταν το επισκέφθηκε πρίν από 20 χρόνια στο πλαίσιο εκπαιδευτικού προγράμματος. Και δεν έχει άδικο. Το Σπήλαιο «Κουτούκι», είναι συναρπαστικό και γοητευτικά μυστηριώδες. Μία φυσική σκεπή για τα κατάλοιπα της ζωής και της δράσης ανθρώπων και ζώων στο πέρασμα των αιώνων. Έχει ηλικία, αλλά δεν έχει χρόνο. Δεν βλέπει την μέρα να έρχεται, ούτε την νύχτα να φεύγει. Ωστόσο η κλεψύδρα είναι εκεί, στην άκρη του σταλακτίτη και μετράει αργά αλλά σταθερά τη ζωή, την ώρα που υφαίνει σταγόνα-σταγόνα ένα περίτεχνο υφαντό στον αργαλείο της Γης, με πολλές και διάφορες πληροφορίες, αρκεί να μπορεί να διαβαστεί σωστά.

Ας προτρέψουμε ντόπιους και ξένους, αλλά κυρίως τα παιδιά μας, να ακούσουν τα μυστικά της Γης. Πρίν όμως, ας φροντίσουμε να αξιοποιήσουμε αυτόν τον θησαυρό που μας αξίωσε ο Θεός να έχουμε στην πόλη μας. Πολλά ακούγονται κάθε τετραετία, από κάθε δημοτική αρχή, δυστυχώς όμως μένουν μόνον στα έντυπα των προεκλογικών προγραμμάτων. Αυτό το μοναδικό αρχείο της Δημιουργίας, το Σπήλαιό μας, αξίζει την προστασία μας και την ανάδειξή του. Μην το αμελούμε και μην το αναβάλλουμε άλλο. Η γνώση του σήμερα, ας μην σταθεί εμπόδιο στη φαντασία και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ας μην καταργήσουν τον παλαιό μύθο. Ας τον διατηρήσουμε, μαζί με την πολιστική μας κληρονομιά. Δεν το κληρονομήσαμε από τους γονείς μας, το δανειστήκαμε από τα παιδιά μας.

Η θέα από το Σπήλαιο

Mπαλκόνι που δεσπόζει

πάνω από τη Μεσογείτικη γη