Καλάβρυτα 13 Δεκεμβρίου 1943

Κάθε 13η του Δεκέμβρη, σκύβουμε με πολύ σεβασμό, σε μια ματοβαμμένη σελίδα της προσφάτης ιστορίας μας. Είναι η πονεμένη σελίδα της καταστροφής των μαρτυρικών Καλαβρύτων, που γραφτήκε πρίν από 78 χρόνια, στις 13 Δεκεμβρίου του 1943.

Ήταν εκείνη η μαύρη Δευτέρα, που οι Γερμανοί, που είχαν φτάσει στα Καλάβρυτα από τις 9 Δεκεμβρίου, είχαν μαζέψει όλους τους Καλαβρυτινούς στην Πλατεία. Εκεί χώρισαν τις γυναίκες και τα παιδιά από τους άνδρες με όση ευκολία και ταχύτητα χωρίζει ο βοσκός τους αμνούς από τα ερίφια. Τις γυναίκες τις έκλεισαν στο σχολείο. Τους άνδρες τους οδήγησαν λίγο έξω από την πόλη, στο χωράφι του Καπή. Τους έβαλαν να κοιτάζουν προς τα Καλάβρυτα, που 'χαν κιόλας αρχίσει να καίγονται. Ως εκεί ψηλά φτάνουν οι φωνές των γυναικών. Οι μελλοθάνατοι νόμισαν πως καίνε ζωντά τα γυναικόπαιδα μέσα στο σχολείο.

Κάποιες φωτοβολίδες έδωσαν το σύνθημα. Το ρολόϊ της Εκκλησίας χτύπησε 12. Τα πολυβόλα κροτάλισαν από τα κοντινά υψώματα. Επι 10 ολόκληρα λεπτά ξερνούσαν καυτό μολύβι και θέριζαν τους πατριώτες. Κι ήταν πολύς ο θερισμός. Μόνο 11 γλύτωσαν, σαν από θαύμα.

Πάνω από μία εβδομάδα κράτησε η μεταφορά και η ταφή των θυμάτων. Άλλους έθαψαν επί τόπου, άλλους έκει γύρω, άλλους στο νεκροταφείο. Δεν υπήρχαν εργαλεία. Τα γυναικόπαιδα έσκαβαν με κεραμίδια, με ξύλα, ακόμη και με τα νύχια τους. Τη νύχτα τους ξέχωναν τ' αγρίμια. Τα παπούτσια των γυναικών κολλούσαν στην ματωμένη λάσπη. Η κοντινή ρεματιά κατέβασε προς τα Καλάβρυτα αιμάτα.

Το βράδυ της Τρίτης ήρθαν κρυφά άνδρες από τα γειτονικά χωριά κι έφεραν ψωμί, τυρί, ελιές, κρασί και αξίνες. Έφυγαν όμως άμεσως μην τυχόν ξαναγυρίσουν οι Γερμανοί και τους σκοτώσουν. Οι γυναίκες, συνέχισαν, ολομόναχες το ψάξιμο των νεκρών και την ταφή. Ήταν εξαιρετικά δύσκολο να βρει η καθεμία γυναίκα τους συγγενείς της.

Τι φοβερή ιστορία γράφτηκε εκεί στου Καπή το λόφο! Μη δεν έφτανε όση ιστορία, ηρωική ιστορία, έχει γράψει η λεβεντογέννα Καλαβρυτινή γη;

Και να 'ταν μόνο του Καπή ο λόφος, που παπαρούνιασε από αίμα μέσα στο καταχείμωνο.. Τα μοναστήρια του Μεγάλου Σπηλαίου και Αγίας Λαύρας και τα χωριά Σκεπαστό, Κερπινή, Ρωγοί, Άνω και Κάτω Ζαχλωρού και Κάτω Βλασία πλήρωσαν βαρύ φόρο σε αίμα.

Όσοι φίλοι από το Δίστομο, από τ' Ανώγια της Κρήτης, από την Κάνδανο κι άλλου, διαβάζουν αυτές τις γραμμές, θα πουν: «Μήπως και στον δικό μας τον τόπο, τα ίδια δεν έγιναν;»

Πολύπαθη γη μας! Για να γράψεις την ιστορία σου, τις πιο πολλές φορές, την έγραψες με το αίμα των παιδιών σου. Κι είναι, μπορεί να πει κανείς, θρήνος της Πατρίδας, ο θρήνος μίας Καλαβρυτινής κοπέλας, που 'ναι χαραγμένος κάτω απ' τα ονόματα των αγαπημένων της στο κοιμητήρι της πόλης.