O Φαρισαίος ή ο Τελώνης θα υπερισχύσει μέσα μας;

Ανοίγει από απόψε το βράδυ, το επονομαζόμενο «Τριώδιο», δηλαδή το βιβλίο εκείνο που περιέχει τις λεγόμενες ωδές, δηλαδή τους ύμνους, που θ' ακούγονται στις ακολουθίες του Εσπερινού και του Όρθρου, μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο, στους ιερούς μας ναούς.

Η κατανυκτικότερη αυτή περίοδος του έτους, που βρίθει αλήθειας και θείων νοημάτων, τα οποία οδηγούν τις ψυχές μας στην περισυλλογή και μας δείχνουν τον δρόμο προς την μετάνοια, ξεκινά με την ευαγγελική περικοπή του Τελώνου και του Φαρισαίου.

Δυό άνθρωποι, ανέβηκαν στο ιερό για να προσευχηθούν. Ο ένας ήταν Φαρισαίος, δηλαδή από την τάξη εκείνη των Ιουδαίων που ήταν προσκολημένη στον Νόμο και στις παραδόσεις, όχι όμως ουσιαστικά αλλά τυπολατρικά και υποκριτικά και ο άλλος Τελώνης, δηλαδή υπάλληλος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που εισέπραττε τους φόρους, άτομο μισητό λόγω του επαγγέλματός του και θεωρούμενο απ' όλους, βουτηγμένο μέσα στην αμαρτία.

Ο Φαρισαίος, στάθηκε επιδεικτικά, για να τον προσέχουν όλοι κι ενώ φαινόταν ότι απευθυνόταν στον Θεό, στην πραγματικότητα, είχε βάλει στη θέση Του Θεού τον εαυτό του και προσευχόταν με τα εξής λόγια:

«Σ' ευχαριστώ Θεέ μου, γιατί δεν είμαι όπως οι άλλοι άνθρωποι που είναι άρπαγες, άδικοι, αμαρτωλοί, να, σαν κι αυτόν εκεί τον Τελώνη. Εγώ νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα και δίνω το ένα δέκατο απ' όλα τα αγαθά μου για τους φτωχούς».

Ο Τελώνης, απ' την άλλη, στεκόταν κάπου παράμερα, σε μια γωνιά. Δεν είχε το θάρρος, ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό. Χτυπούσε το στήθος του, καθώς αισθανόταν, ότι τον βάραιναν οι πολλές αμαρτίες του κι έλεγε μέσα απ' τα βάθη της καρδιάς του:

«Θεέ μου, σπαγχνίσου με τον αμαρτωλό και συγχώρεσέ με».

Σύμφωνα με το αψευδές στόμα Του Χριστού μας, που ήταν κι αυτό που εξιστόρησε την παραπάνω παραβολή, ο περιφρονημένος και αμαρτωλός Τελώνης, ήταν εκείνος που επέστρεψε στο σπίτι του συγχωρημένος και δικαιωμένος από Τον Θεό κι όχι ο υπερήφανος Φαρισαίος. Γιατί, σύμφωνα πάντοτε με Τον Κύριο, ο καθένας που υψώνει τον εαυτό του, θα ταπεινωθεί και θα καταδικαστεί. Ενώ εκείνος που ταπεινώνει τον εαυτό του, θα υψωθεί και θα τιμηθεί από Τον Θεό.

Ποιος μπορούσε να φανταστεί ένα τέτοιο απροσδόκητο τέλος στην παραβολή! Ο βαρυφορτωμένος με τα πολλά αμαρτήματα Τελώνης, να επιστρέφει δικαιωμένος στο σπίτι του. Κι ο Φαρισαίος, που, τέλος πάντων, έδειχνε και θεωρείτο πως είχε πολύ καλή σχέση με Τον Θεό, τελικά να καταδικάζεται.

Αλλ' αυτό είναι και το καταπληκτικό νόημα της αυριανής παραβολής. Η ζυγαριά Του Θεού, ζυγίζει μ' άλλα μέτρα και σταθμά τη ζωή και τα έργα του κάθε ανθρώπου. Δεν στέκει ποτέ στην επιφάνεια και δεν μετρά απ' τα φαινόμενα, για να περιοριστεί σε μία ευνοϊκή κι ευχάριστη κρίση. Ούτε όμως ζυγίζει τις πτώσεις και τα σφάλματα του ανθρώπου κι ανάλογα με το βάρος τους βγάζει την καταδικαστική της απόφαση.

Η Κρίση Του Θεού κίνεται μ' άλλο τρόπο και σ' άλλο χώρο. Πλάι στην Δικαιοσύνη Του ο Θεός, έχει βάλει την Αγάπη Του. Όταν αυτή πάρει στα χέρια της μιά υπόθεση, κάνει ένα σωστό θαύμα: Μετατρέπει και την βαρύτερη καταδίκη, σε τέλεια αθώωση, σε θαυμαστή ευλογία, δικαίωση και αιώνια χαρά. Μόνο που, το κλειδί για την αγάπη, τη χάρη και το έλεος Του Θεού, το κρατάει η μετάνοια. Η αληθινή και βαθιά μετάνοια. Η συναίσθηση δηλαδή κι η αναγνώριση της αμαρτωλότητάς μας, που γεννιέται μονάχα μέσα στις ταπεινές ψυχές.

Όλοι μας, άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο, κλείνουμε μέσα μας έναν μικρό Φαρισαίο. Και κάθε τόσο, τον αισθανόμαστε, να ξεπηδά και να κάνει την εμφάνισή του στη ζωή μας. Στις σκέψεις μας, στις πράξεις μας, στο φέρσιμό μας και στις σχέσεις μας με τους συνανθρώπους μας. Άλλοτε με μιά υπερήφανη στάση, μ' ένα επιδεικτικό ύφος, μ' έναν λόγο υπεροπτικό ή περιφρονητικό για τον άλλον, με αυτοδιαφήμιση κι άλλοτε με την επίδειξη μιας καλοσύνης, μ' ένα φέρσιμο υποκριτικό και ψεύτικο.

Είναι οι ανεπιθύμητες εκείνες στιγμές, που στο πρόσωπό μας, ζωντανεύει η αντιπαθητική και αποκρουστική μορφή της Φαρισαίου της παραβολής.

Η ευλογημένη περίοδος που αρχίζει από αύριο, ας γίνει η αφορμή, η ευκαιρία, για να θυμηθούμε, ότι κάπου μέσα μας, ζει και κινείται κι η ευγενική μορφή του Τελώνη. Του ανθρώπου εκείνου, που μέσα στο πλήθος των αμαρτημάτων του, μπορεί με την ταπείνωσή του, να κρατάει τον δρόμο ανοιχτό. Τον δρόμο, που θα φέρει μέσα μας, τη χάρη και το έλεος Του Θεού.

Ας επαναλαμβάνουμε λοιπόν συνεχώς, από απόψε, μέχρι και το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, αλλά και κάθε ημέρα της ζωής μας:

«Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ».

Καλή δύναμη σε όλες και όλους!