Προσευχή και νηστεία: Όπλα πνευματικά κάθε εποχή

Το ευαγγέλιο της πρώτης Κυριακής μετά τον Δεκαπενταύγουστο, μπορούμε να πούμε πως μπορεί να διαιρεθεί σε δύο μέρη:

Στο πρώτο περιλαμβάνεται η περιγραφή του θαύματος της θεραπείας του σεληνιαζόμενου νέου. Στο δεύτερο, που είναι συνέχεια του προηγουμένου, γίνεται διάλογος μεταξύ Του Χριστού και των μαθητών Του περί της δύναμης της πίστεως. Αφού ο Κύριος μίλησε σχετικά, εξειδίκευσε τον λόγο Του για την περίπτωση του προαναφερόμενου νέου και είπε:

«Τούτο δε το γένος ουκ εκπορεύεται ει μη εν προσευχή και νηστεία».

Δηλαδή:

«Αυτό το είδος των δαιμονίων, δεν βγαίνει από τον άνθρωπο που έχει καταληφθεί απ' αυτό, παρά μόνο με προσευχή η οποία θα συνοδεύεται από νηστεία».

Σ' αυτό το σημείο πρέπει να εντείνουμε την προσοχή μας, για να καταλάβουμε ότι για τον αγώνα μας, για τα μεγάλα αιτήματα της ψυχής μας, παράλληλα με την πίστη μας πρέπει να έχουμε κι άλλα πνευματικά εφόδια. Η προσευχή και η νηστεία είναι από τα σημαντικότερα. Ακόμη και στα χρόνια που οι άνθρωποι δεν είχαν γνωρίσει Τον Αληθινό Θεό, αισθάνονταν την ανάγκη να επικοινωνούν με ό,τι θεωρούσαν θείο και υπέβαλλαν τον εαυτό τους σε στερήσεις υλικές για να εξαγνίζονται. Στην Παλαιά Διαθήκη, τα ιερά πρόσωπα, έχουν την προσευχή ως την κυριότερη εκδήλωση επικοινωνίας με Τον Θεό. Στην εποχή της Χάριτος, όταν πλέον ο Χριστός ήρθε στον κόσμο, τα δύο αυτά πνευματικά όπλα έλαβαν την ιδανική και αρμόζουσα θέση στην πνευματική μας ζωή, κατά τη διδασκαλία και το παράδειγμά Του.

Ας τα δούμε λίγο αναλυτικότερα:

Η προσευχή βρίσκεται στην κορυφή των ιδιαιτέρων χαρισμάτων μέσω των οποίων ευεργετήθηκε ο άνθρωπος από Τον Θεό. Θεωρούμε τιμή και δόξα αν μιλήσουμε με κάποιον διάσημο, σημαίνοντα άνθρωπο. Τι είναι τότε η συνομιλία που μπορεί να γίνει κάθε ώρα και στιγμή μεταξύ ημών και Του Άπειρου, Αιωνίου, Πάνσοφου και Παντοδύναμου Θεού; Κι Εκείνος στρέφεται προς την ανθρώπινη εκείνη φωνή που Τον αναζητά και την ακούει και απαντά όσο και όταν πρέπει για την ωφέλεια του ατόμου. Δεν είναι πραγματικά μεγαλειώδης και σωτήρια η στιγμή αυτή της επικοινωνίας του θείου και του ανθρώπινου; Σημαντικά γεγονότα κατά τη διάρκεια των λίγων δεκάδων ετών της ζωής μας χαρακτηρίζονται συνήθως μεγάλες στιγμές. Κι όμως! Δεν υπάρχει ωραιότερη, ιερώτερη και ωφελιμώτερη στιγμή, από εκείνη της προσευχής μας. Είτε είναι κρυφή η φωνή της ψυχής μας, είτε στεναγμός όταν ματώνει η ύπαρξή μας την ώρα μιας δοκιμασίας, είτε είναι ψαλμικό τραγουδί ευγνωμοσύνης, είτε είναι ελπίδα που παρατείνεται χωρίς διακοπή, είτε ευφρόσυνος ύμνος επειδή έγινε έργο η προσδοκία τόσων ετών, είτε είναι πύρινο αίτημα.

Πάμε τώρα και στη νηστεία, για την οποία θ' ακούσουμε να μιλάει αύριο ο Χριστός στο ευαγγέλιο και που δεν είναι και το καλύτερό μας στην εποχή μας, έτσι;

Κι όμως. Είναι κάτι που δεν πρέπει ούτε ν' αγνοούμε, ούτε ν' αμελούμε. Κι ας επικρατεί μία σύγχρονη αντίληψη που την θεωρεί μη προοδευτική. Δεν είναι η νηστεία ούτε αναχρονισμός, ούτε άχρηστη άσκηση. Η πρώτη εντολή που δόθηκε από Τον Θεό στους πρωτόπλαστους, ήταν εντολή νηστείας. Στην εποχή της Παλαιάς Διαθήκης, η νηστεία είναι βασική πνευματική άσκηση. Όταν δε ο Χριστός έλεγε: «όταν νηστεύητε μη γίνεσθε ώσπερ οι υποκριταί σκυθρωποί», έπαιρνε ως δεδομένη την άσκηση της νηστείας. Ο ίδιος ο Κύριος άλλωστε έδωσε το παράδειγμα με τη νήστεια Του στην έρημο επί σαράντα ημέρες. Ακόμη κι απ' τους πρώτους χρόνους της συστάσεως της Εκκλησίας μας, η νηστεία ορίζεται ως απαραίτητος όρος της πνευματικής ζωής των Χριστιανών. Τη νηστεία την επιβάλλουν λόγοι εξανθρωπιστικοί, οικονομικοί και λόγοι υγείας. Ένας γιατρός που είχα επισκεφθεί κάποτε στο ιατρεία του, μου είπε μια κουβέντα που δεν μπορώ να ξεχάσω: «οι περισσότεροι άνθρωπο σκάβουν τον τάφο τους με τα μαχαίρια τους και τα πηρούνια τους». Τόσο πολύ βλάπτει η αδιάκοπη και αδιάκριτη πολυφαγία. Αλλά ο σπουδαιότερος σκοπός της νηστείας είναι πνευματικός. Η αποχή από τις υλικές απολαύσεις, καθιστά ευκολότερη την τιθάσσευση του κακού εαυτού μας και διευκολύνει την ψυχή μας στην προσευχή.

Την περίοδο της νηστείας του Δεκαπενταυγούστου, βρισκόμουν στο χωριό μου. Άκουσα σε μία συζήτηση το εξής: «Είναι τώρα το καλοκαίρι καιρός για νηστεία;». Η ζωή κάθε Χριστιανού, δεν είναι εποχική. Είναι μόνιμος αγώνας και επαγρύπνηση. Τώρα που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, μια τόσο ζεστή μέρα, που βρίσκεστε; Εαν είστε κοντά στην παραλία όπου η θάλασσα κάνει ρυτίδες από την επαφή του ανέμου, εάν είστε σε κάποιο ορεινό χωριό όπου ο αέρας σας δροσίζει ευεργετικά, εαν είστε στο μπαλκόνι σας και παρατηρείτε τ' άστρα που παιχνιδίζουν με το φως, όπου κι αν είστε, σκεφτείτε: Η ζωή και η δράση στην φύση δεν σταματούν ποτέ. Το βλέπουμε. Και είναι ένας άψυχος κόσμος η φύση. Πως είναι δυνατόν να σταματήσουμε εμείς; Εμείς που έχουμε μέσα μας θείο σπινθήρα;

Αυτό μας λέει το αυριανό ευαγγέλιο: Όποιοι κι αν είμαστε, όπου κι αν είμαστε, να προσευχόμαστε. Να γρηγορούμε. Να τηρούμε τις νηστείες, όταν και όσο μπορούμε. Πιστέψτε με, η ζωή μας είναι καρπός γλυκύτατος όταν την αφήνουμε ν' αναπτύσσεται σταθερά μέσα στο ευαγγέλιο και την χάρη Του Θεού. Μεσα σ' αυτή να ζούμε, να κινούμαστε και θα είμαστε πάντοτε ευλογημένοι.

Καλό βράδυ και καλή αυριανή εύχομαι σε όλες και όλους!