Λέγεται «Αγιοβασιλόπιτα» κι όχι «πρωτοχρονιάτικη πίτα»

Παρατηρώ τις τελευταίες ημέρες, όπως κάθε χρόνο, τις διάφορες προσκλήσεις που αποστέλλονται είτε σ' εμένα προσωπικά είτε δημόσια και καλούν σε κοπή «πρωτοχρονιάτικης πίτας», «πίτας του συλλόγου, ομάδας, προσώπου» κτλπ.

Γνωρίζουμε άραγε τι είναι αυτό στο οποίο καλούμε και σε ποιον αφιερώνουμε αυτή την περίφημη πίτα ή απλώς τηρούμε ένα ακόμη έθιμο «στα τυφλά», χωρίς να έχουμε την παραμικρή ιδέα για την σημασία του;

Τον καιρό που ο Άγιος Βασίλειος ήταν επίσκοπος στην Καισαρεία της Καππαδοκίας, την ευρύτερη επαρχία διοικούσε ένας έπαρχος ιδιαίτερα φιλοχρήματος. Παραμονές του έτους, ο συγκεκριμένος έπαρχος, επισκέφτηκε την Καισαρεία με σκοπό να την λεηλατήσει όπως συνήθιζε να κάνει και με τις άλλες πόλεις της επαρχίας του. Καταφοβισμένο τότε το ποίμνιο του Μεγάλου Βασιλείου, κατέφυγε στον επίσκοπό του για βοήθεια. Ο Άγιος, αφού πρώτα προσευχήθηκε, ζήτησε από κάθε Χριστιανό ένα χρυσαφικό (δαχτυλίδι ή οτιδήποτε άλλο) για να το προσφέρουν στον έπαρχο. Τα πολύτιμα αντικείμενα συγκεντρώθηκαν κι όταν φάνηκε στα πρόθυρα της πόλεως η συνοδεία του επάρχου, ο ιεράρχης βγήκε προς προϋπάντησή του. Χαιρέτησε τον επισκέπτη και του προσέφερε ένα πολυτελές κιβώτιο με τα δώρα των κατοίκων της Καισαρείας, ως εκδήλωση χαράς. Ο έπαρχος κολακεύτηκε αφάνταστα και μάλιστα δεν δέχτηκε την προσφορά, ούτε έκανε λεηλασία της πόλεως. Ο Άγιος Βασίλειος έμεινε κατάπληκτος απ' το γεγονός αυτό αλλά έλα όμως που τώρα έπρεπε να επιστρέψει τα κοσμήματα στους δικαιούχους τους! Και πως θα το έκανε αυτό, αφού δεν θυμόταν τι έδωσε ο καθένας; Σκέφτηκε τότε να ζητήσει από κάθε κάτοικο να φέρει στην εκκλησία έναν μικρό άρτο. Κι αφού προσευχήθηκε και πάλι, έβαλε μέσα σε κάθε άρτο από ένα κόσμημα. Έπειτα επέστρεψε τα ψωμιά στους κατοίκους αδιακρίτως. Και το θαύμα έγινε! Κάθε οικογενειάρχης, όταν τεμάχισε το ψωμί του, βρήκε μέσα το κόσμημα που είχε προσφέρει!

Εις ανάμνηση λοιπόν αυτού του θαύματος και προς τιμήν βέβαια του Μεγάλου Βασιλείου, τηρούν οι Έλληνες αιώνες τώρα, απ' τα χρόνια του Βυζαντίου ακόμα, αυτό το έθιμο. Και η συγκεκριμένη πίτα, όπως καθιερώθηκε, δεν λέγεται ούτε «πρωτοχρονιάτικη», ούτε απλώς «πίτα κάποιου». Λέγεται «Αγιοβασιλόπιτα» κι αν θέλουμε να τηρούμε έθιμα Χριστιανικά - Ελληνορθόδοξα κι όχι αρχαία ρωμαϊκά ή οτιδήποτε άλλο, θα πρέπει αυτό να το σεβόμαστε.