«Ιδού νυν καιρός ευπρόσδεκτος, ιδούν νυν ημέρα σωτηρίας»

Ανοίγει απ' αύριο το βράδυ, στον Εσπερινό της Κυριακής του Τελώνου και του Φαρισαίου, το Τριώδιο, το λειτουργικό εκείνο δηλαδή βιβλίο, το οποίο για τις υπόλοιπες δέκα εβδομάδες, με τους θεσπέσιους και μοναδικούς ύμνους του, στον αριθμό των ωδών των οποίων χρωστά και τ' όνομά του αλλά και μέσω των παραδειγμάτων που μας προβάλλει, θα μας βοηθήσει να εισέλθουμε σταδιακά και κατανυκτικά στο πνεύμα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής και μέσα απ' αυτή την ευλογημένη πορεία, η καρδιά μας να προετοιμαστεί κατάλληλα για να βιώσει την Ανάσταση και το Άγιο Πάσχα.

Είναι όμως το Τριώδιο απλώς ένα λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας μας; Όχι, φυσικά. Δεν είναι μόνον αυτό. Είναι μία περιόδος, η οποία περισσότερο από κάθε άλλη εποχή του έτους, έχει τα χαρακτηριστικά της πνευματικής περισσυλογής και της φροντίδας για την ψυχική σωτηρία.

Παρόλο που καθημερινά έχουμε καθήκον και υποχρεώση να προσευχόμαστε και να τρέφουμε την ψυχή μας με Τον Λόγο Του Θεού και να μετανοούμε για τα σφάλματά μας και τις παρεκτροπές μας, αυτή η πνευματική ανασυγκρότηση, πρέπει να γίνεται σε ορισμένες χρονικές περιόδους συστηματικότερα και κατά συνέπεια αποτελεσματικότερα.

Είναι γεγονός πως εύκολα ξεχνάμε τις καλές αποφάσεις που παίρνουμε. Κι ο θερμότερος ζήλος, πολλές φορές, σιγά-σιγά εξατμίζεται. Και οι προσπάθειες που καταβάλλουμε, όχι σπάνια, με τον χρόνο ατονούν. Έτσι, χωρίς καν εμείς να το αντιλαμβανόμαστε, η πνευματική μας ζωή υποβαθμίζεται. Όταν δε λάβουμε υπόψη πόσο δυσμενώς επιδρά στην πνευματική ζωή και πόσο ανακόπτει την πνευματική πρόοδο η βιοπάλη, οι ανήσυχες φροντίδες και οι εκνευριστικές μέριμνες της καθημερινότητας, θ' αντιληφθούμε και θα ομολογήσουμε, ότι όντως, η κατά την περίοδο του Τριωδίου επιζητούμενη βαθύτερα και συστηματικότερα πνευματική καλλιέργεια, είναι απολύτως απαραίτητη.

Δείτε λοιπόν πως η Εκκλησία μας, ως στοργική μητέρα, προσκαλώντας μας σε αγώνες πνευματικούς, μας εισάγει τόσο γλυκά σ' αυτό που ονομάζει «στάδιο των αρετών»! «Ιδού νυν καιρός ευπρόσδεκτος, ιδούν νυν ημέρα σωτηρίας», θ' ακούσουμε τις επόμενες ημέρες στους κατανυκτικούς Εσπερινούς. Εάν όλη η περίοδος, από την ενανθρώπηση Του Χριστού κι έπειτα, είναι εποχή κατά την οποία ο Θεός επιδεικνύει στους ανθρώπους την ιδιαίτερή Του εύνοια και τους καλεί σε σωτηρία μέσω Του Υιού και Λόγου Του, η περίοδος του Τριωδίου, είναι ο κατ' εξοχήν κατάλληλος καιρός γι' αυτό.

Με τρόπο εξαιρετικά παιδαγωγικό κι ελκυστικο, οι θεοφώτιστοι δάσκαλοι της Εκκλησίας μας, όρισαν να διαβάζονται τις επόμενες Κυριακές, ιδιαιτέρως διδακτικές και συγκινητικές περικοπές από τα θεόπνευστα κείμενα της Αγίας Γραφής. Οι δε εμπνευσμένοι συνθέτες των ιερών ύμνων που ψάλλονται στις ιερές ακολουθίες, ζώντες οι ίδιοι την Αλήθεια Του Χριστού, διατύπωσαν με τρόπο απαράμιλλο στα τροπάρια που συνέθεσαν, τα καθήκοντα τα οποία κάθε πιστός οφείλει να επιτελέσει.

«Μη προσευξώμεθα φαρισαϊκώς», θ' ακούσουμε να ψάλλεται στους ναούς την ερχόμενη Κυριακή, Τελώνου και Φαρισαίου. Και θα διδαχτούμε κατ' αυτόν τον τρόπο, ότι με τη συναίσθηση και την ταπείνωση του μετανοούντος τελώνου, θα πρέπει ν' αναπέμπουμε και μεις την προσευχή μας στον Θεό.

«Πάτερ αγαθέ, εμακρύνθην από Σου, μη εγκαταλείπεις με», θα ψάλλουν οι ψάλτες την αμέσως επόμενη Κυριακή, Κυριακή του Ασώτου. Γιατί τότε το ευαγγελικό ανάγνωσμα θα μας παρουσιάσει το αξιοθρήνητο κατάντημα του ασώτου υιού αλλά και την δραστικότητα της ειλικρινούς του μετανοίας, όταν ρακένδυτος και πεινασμένος ήρθε γονυπετής μπροστά στον στοργικό πατέρα του, λέγοντάς του: «Πάτερ, ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιόν σου». Πείτε μου, είναι δυνατόν να μην κατανυχθεί, να μην αισθανθεί έντονη την ανάγκη της μετάνοιας, κάθε Χριστιανός, όταν ακούει αυτά μέσα στον ναό;

Αλλά και η Κυριακή των Απόκρεω, με το διάγγελμα της μελούσης κρίσεως και η Κυριακή της Τυροφάγου με την ανάμνηση της εξώσεως των Πρωτοπλάστων απ' τον Παράδεισο, πόσα έχουν να πουν σε κάθε καταδεκτική ψυχή; Αλλά και τα παραδείγματα της πίστεως που παρουσιάζουν τ' αποστολικά και ευαγγελικά αναγνώσματα των άλλων Κυριακών, προπαρασκευάζουν τους πιστούς, να σκύψουν ταπεινά ενώπιον Του Εσταυρωμένου κατά την Μεγάλη Εβδομάδα.

Πόσα δεν έχει να ωφεληθεί και ποιες θεάρεστες και σωτήριες αποφάσεις δεν βοηθείται να πάρει, ο πιστός που παρακολουθεί, όσο του είναι δυνατόν τακτικώτερα, τις ιερές ακολουθίες αυτής της ευλογημένης περιόδου; Δεν είναι ένα και δύο τα παραδείγματα των ανθρώπων, οι οποίοι μπήκαν σ' έναν ναό μ' αδιαφορία αλλά συγκλονίστηκαν απ' τα όσα άκουσαν και είδαν εκεί μέσα. Ιδιαιτέρως το Τριώδιο και πολύ περισσότερο η περίοδος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, με τις αρχαιοπρεπείς Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες, τα κατανυκτικά Απόδειπνα και τους Εσπερινούς αλλά και τους «Χαιρετισμούς» ευγνωμοσύνης προς την Θεοτόκο, είναι αδύνατον ν' αφήσουν ασυγκίνητο και χωρίς κατάνυξη και πνευματική ωφέλεια, ακόμη και τον πιο αδιάφορο και ψυχρό άνθρωπο.

Ας επωφεληθούμε λοιπόν από την ευλογημένη περίοδο του Τριωδίου. Ας ανασκοπήσουμε το παρελθόν μας. Ας ανακρίνουμε τις συνειδήσεις μας. Ας μετρήσουμε τις ευεργεσίες Του Θεού στη ζωή μας. Ας επισημάνουμε τις παραλείψεις και τα λάθη μας. Ας συναισθανθούμε τις αμαρτίες μας. Ας αναγνωρίσουμε το άπειρο, το αμέτρητο έλεος Του Θεού και ας πάρουμε τις αποφάσεις μας. Και τότε, γονυπετείς κι εμείς, όπως ο άσωτος υιός, ας πέσουμε ενώπιόν Του και μαζί με τον υμνωδό ας Του πούμε:

«Τα πλήθη των πεπραγμένων μοι δεινών, εννοών ο τάλας, τρέμω την φοβεράν ημέρα της κρίσεως. Αλλά θαρρών εις το έλεος της ευσπλαγχνίας Σου, ως ο Δαυίδ βοώ σοι: Ελέησόν με ο Θεός, κατά το μέγα Σου έλεος».

Γένοιτο!